Pewne wydarzenia w życiu osobistym pracownika uprawniają go do dnia wolnego od pracy. W przypadku ślubu, urodzenia dziecka bądź śmierci najbliższych pracownik może wziąć urlop okolicznościowy. Z tego artykułu dowiesz się, na jakich zasadach i w jakim wymiarze przysługuje ten rodzaj urlopu.
SPIS TREŚCI
Kiedy przysługuje urlop okolicznościowy?
Choć przepisy przewidują różne sytuacje, w których należy udzielić pracownikowi wolnego od pracy, o urlopie okolicznościowym mówimy w przypadku, gdy dzień wolny ma związek z ważnymi wydarzeniami w życiu prywatnym: śmiercią, ślubem lub urodzeniem dziecka. To, ile dni urlopu okolicznościowego przysługuje, zależy od sytuacji.
Urlop okolicznościowy z powodu śmierci członka rodziny
Pracownik ma prawo do urlopu okolicznościowego w przypadku śmierci osób z najbliższej rodziny. W zależności od stopnia pokrewieństwa, może on wynieść 1 lub 2 dni.
- 1 dzień wolny przysługuje w przypadku śmierci rodzeństwa, teściów, babci i dziadka pracownika, a także innych osób, które pozostawały na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
- 2 dni wolne przysługują w przypadku śmierci małżonka, dziecka, rodziców lub ojczyma i macochy pracownika.
Pojawia się też pytanie: czy urlop okolicznościowy musi być wzięty w dniu pogrzebu, czy można go wykorzystać przed lub po nim? Przepisy tego nie precyzują, natomiast przyjmuje się, że powinno wykazać się związek pomiędzy datą wydarzenia a terminem urlopu. Oznacza to, że ten rodzaj urlopu pracownik może wykorzystać w dniu pogrzebu, ale może też wykorzystać go przed lub po pogrzebie, np. w celu załatwiania formalności.
Przepisy nie regulują tego, w jaki sposób i w jakim czasie należy potwierdzić prawo do skorzystania z urlopu okolicznościowego. W przypadku wolnego z powodu śmierci krewnego pracownika, pracodawca może poprosić o okazanie odpisu aktu zgonu, np. w momencie składania wniosku o urlop okolicznościowy.
Urlop okolicznościowy na ślub
W tym wypadku prawo przewiduje dwie możliwości:
- 2 dni urlopu okolicznościowego może uzyskać pracownik biorący ślub
- 1 dzień urlopu okolicznościowego może uzyskać pracownik, jeśli ślub bierze jego dziecko
Jeśli chodzi o to, w jakim czasie trzeba wykorzystać urlop okolicznościowy na ślub, to tutaj również przepisy tego nie precyzują – bardziej istotne jest to, by istniał związek między datą ślubu a datą urlopu.
2 dni wolnego od pracy przysługujące w przypadku ślubu pracownika można też podzielić – nie jest konieczne wybranie obu jeden po drugim.
Czy należy się urlop okolicznościowy na ślub kościelny? Przyjmuje się, że tylko, jeśli jest to ślub konkordatowy, czyli niesie za sobą skutki prawne. W sytuacji, gdy pracownik najpierw bierze ślub cywilny, a dopiero po pewnym czasie ślub kościelny, urlop okolicznościowy przysługuje tylko raz – przy okazji ślubu cywilnego. Analogicznie jest w przypadku urlopu okolicznościowego z okazji ślubu dziecka.
Urlop okolicznościowy na urodzenie dziecka
Pracownik może również skorzystać z urlopu okolicznościowego, gdy urodzi mu się dziecko. W takiej sytuacji należą się 2 dni wolnego od pracy.
Podobnie jak w pozostałych przypadkach, 2 dni urlopu okolicznościowego z okazji urodzenia dziecka można podzielić – nie ma konieczności wzięcia dwóch dni wolnego pod rząd.
Czy trzeba składać wniosek o urlop okolicznościowy?
Pracownik musi złożyć wniosek o udzielenie dnia wolnego zanim z niego skorzysta. O ile w miejscu pracy nie składa się wniosków urlopowych elektronicznie i nie ma gotowych do wypełnienia wzorów wniosków papierowych, wniosek o urlop okolicznościowy powinien zawierać:
- dane pracownika i pracodawcy
- liczbę dni urlopu i termin jego wykorzystania
- okoliczność, która uprawnia do skorzystania z urlopu.
Nie ma obowiązku dołączania do wniosku dokumentu potwierdzającego prawo do skorzystania z urlopu okolicznościowego, ale pracodawca może go zażądać do wglądu. W zależności od okoliczności, odpowiednim dokumentem będzie skrócony odpis aktu urodzenia, odpis aktu małżeństwa lub skrócony odpis aktu zgonu. Brak okazania dokumentu może skutkować odmową udzielenia urlopu okolicznościowego.
Urlop okolicznościowy – najczęściej zadawane pytania
Urlop okolicznościowy nie jest częścią urlopu wypoczynkowego, a zupełnie innym rodzajem urlopu. Pracownik może w ciągu roku kalendarzowego wykorzystać cały przysługujący mu wymiar urlopu wypoczynkowego, a dodatkowo urlop okolicznościowy, jeśli zaistnieje zdarzenie do niego uprawniające.
Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, a urlop okolicznościowy to inny, dodatkowy urlop. Zdarza się, że urlop tego rodzaju jest brany nagle, podobnie jak urlop na żądanie, ale są to dwa różne typy urlopu.
Przepisy nie mówią o tym wprost, ale pracodawca ma prawo zażądać od pracownika dowodu na to, że wniosek o urlop okolicznościowy jest zasadny. Takim dokumentem może być odpis aktu zgonu, aktu urodzenia lub aktu małżeństwa.
Urlop okolicznościowy jest płatny – oznacza to, że za dzień nieobecności zostanie wypłacone wynagrodzenie, tak samo jak w przypadku urlopu wypoczynkowego.
Urlop okolicznościowy przysługuje w przypadku sytuacji przewidzianych w prawie. Teoretycznie pracownik może w ciągu roku skorzystać z kilku dni urlopu okolicznościowego. Np. jeśli w 2023 roku pracownik wziął ślub i urodziło mu się dziecko, będzie mógł skorzystać łącznie z 4 dni urlopu okolicznościowego. Zawsze jednak ten rodzaj urlopu powinien być w terminie zbliżonym do danego wydarzenia, które do niego uprawnia.
Tak. Urlop okolicznościowy nie musi być wzięty dokładnie w dniu zdarzenia (np. ślubu czy pogrzebu), a jedynie w terminie wyraźnie z nim powiązanym.
Przykład: Jeśli pracownik pracuje od poniedziałku do piątku, a w sobotę odbywa się pogrzeb jego babci, to i tak ma prawo skorzystać z urlopu okolicznościowego – może wziąć go np. w piątek przed pogrzebem.
Przepisy zobowiązują pracodawcę do udzielenia pracownikowi urlopu okolicznościowego. Jeśli jednak pracownik nie dostarczy dowodu potwierdzającego, że ten urlop mu się należy, wówczas pracodawca może odmówić jego udzielenia.
Podobnie pracodawca może odmówić udzielenia urlopu okolicznościowego, jeśli pracownik wnioskuje o niego w terminie znacznie oddalonym od wystąpienia zdarzenia (np. wniosek o udzielenie urlopu wpływa pół roku po ślubie pracownika).
Za czas urlopu okolicznościowego płaci pracodawca.
2 dni urlopu okolicznościowego, które przysługują m.in. z powodu ślubu czy urodzenia dziecka, można rozdzielić. Każdy dzień powinien jednak być wybrany w terminie, który jest ściśle powiązany z danym wydarzeniem.
Nawet jeśli pracownik jest po rozwodzie, należy mu się urlop okolicznościowy w przypadku śmierci rodziców byłego współmałżonka. Teść i teściowa są powinowatymi pierwszego stopnia synowej lub zięcia. W świetle prawa powinowactwo nie ustaje po zakończeniu małżeństwa (niezależnie od tego, czy powodem końca małżeństwa był rozwód czy śmierć jednego ze współmałżonków). Wobec tego nawet po rozwodzie, pracownika z byłymi teściami łączy więź prawna.
