Urlop na dziecko jest zagwarantowany ustawowo na podstawie artykułu 188. Kodeksu pracy. Oznacza to, że pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu pracownikowi, ponieważ prawo zakładowe musi być zgodne z obowiązującymi przepisami. Kiedy pracownik może wykorzystać urlop z tytułu opieki nad dzieckiem?
SPIS TREŚCI
- Opieka nad dzieckiem – ile dni w roku?
- Opieka nad zdrowym dzieckiem
- Urlop z tytułu opieki nad dzieckiem. Kiedy można go wykorzystać?
- Zasiłek opiekuńczy
Opieka nad dzieckiem – ile dni w roku?
Każdy pracujący rodzic może w ciągu roku skorzystać z dwóch dni lub 16 godzin płatnego urlopu do opieki nad dzieckiem poniżej 14. roku życia. Oznacza to, że pracownik może wykorzystać urlop na dziecko najpóźniej dzień przed jego czternastymi urodzinami. Urlop na dziecko nie przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz prowadzącym własną działalność gospodarczą (chyba że pracodawca zawrze umowę na innych warunkach). Dwa dni opieki nad dzieckiem przysługują pracownikom zatrudnionym za podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, mianowania, powołania czy wyboru. Jako rodziców, którzy mogą skorzystać z urlopu na dziecko, rozumie się nie tylko rodziców biologicznych, ale też adopcyjnych, zastępczych, opiekunów prawnych czy faktycznych.
Osoby pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej nie mogą wykorzystać urlopu do opieki nad dzieckiem. Prawo do wolnego mają jednak rodzice rozwiedzeni, żyjący w separacji czy związku partnerskim. Dwa dni opieki nad dzieckiem należy wykorzystać do końca roku kalendarzowego. W przeciwnym wypadku urlop z tytułu opieki nad dzieckiem przepadnie.
Opieka nad zdrowym dzieckiem
Urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem nie trzeba uzasadniać. Oznacza to, że możesz go wziąć w dowolnym momencie, również na zdrowe dziecko. Pamiętaj, że jeśli Twoje dziecko jest chore, przysługuje Ci zwolnienie lekarskie oraz zasiłek opiekuńczy. Liczba dni urlopowych nie zwiększa się, gdy pracownik wychowuje więcej niż jedno dziecko. Urlop można wykorzystać w dowolnym momencie roku. Nie musisz od razu wykorzystywać 2 dni czy 16 godzin. Możesz je zaplanować oddzielnie i dowolnie połączyć z innym dniem wolnym czy urlopem.
Aby otrzymać urlop na dziecko, musisz złożyć wniosek o udzielenie urlopu w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem do swojego pracodawcy. Od 2 stycznia 2016 roku we wniosku możesz określić, w jakim wymiarze (liczba dni lub godzin) chcesz skorzystać z urlopu. Jeśli pracujesz w różnych zakładach pracy, w każdym z nich możesz osobno starać się o urlop z tytułu opieki nad dzieckiem. Tak jak w przypadku urlopu wypoczynkowego, pracodawca nie musi zgodzić się na datę urlopu zaproponowaną przez pracownika. Może się tak zdarzyć, jeśli nieobecność zaburzy pracę organizacji. Zazwyczaj pracodawca odmawia przyznania urlopu, gdy nie może znaleźć zastępstwa w tym okresie lub inni pracownicy zaplanowali wcześniej dni wolne. Wówczas jednak musi zaproponować inny termin urlopu do końca roku.
Urlop z tytułu opieki nad dzieckiem. Kiedy można go wykorzystać?
Urlop do opieki nad dzieckiem przysługuje pracownikowi od pierwszego dnia zatrudnienia. Rodzic lub opiekun może skorzystać z wolnego, nawet gdy jest to jego pierwsze miejsce zatrudnienia. W przypadku zmiany miejsca pracy pracownik może wykorzystać urlop, jeśli nie zrobił tego w poprzednim zakładzie. Nowy pracodawca może poprosić o podpisanie oświadczenia o niewykorzystaniu urlopu do opieki nad dzieckiem w poprzednim zakładzie.
Oprócz urlopu z tytuł opieki nad dzieckiem, od kwietnia 2023 r. pracownik może skorzystać również z urlopu opiekuńczego. Jest to urlop bezpłatny w wymiarze 5 dni, z którego można skorzystać w razie potrzeby opieki nad członkiem rodziny (lub gospodarstwa domowego) z powodu poważnych względów medycznych. W przeciwieństwie do opieki nad dzieckiem, udzielenia urlopu opiekuńczego pracodawca nie może odmówić.
Zasiłek opiekuńczy
Z zasiłku opiekuńczego mogą skorzystać rodzice dzieci poniżej 8. roku życia w przypadku, gdy:
- zachoruje osoba opiekująca się dzieckiem (np. niania czy opiekunka), z którą pracownik zawarł odpowiednią umowę,
- dziecko jest na izolacji lub kwarantannie ze względu na podejrzenie przenoszenia choroby zakaźnej,
- żłobek, przedszkole, szkoła lub podobna placówka zostały zamknięte bez uprzedzenia rodziców minimum 7 dni przed,
- pobyt w szpitalu, poród lub choroba osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem (np. drugiego rodzica czy małżonka) uniemożliwia świadczenie tej opieki.
Z zasiłku opiekuńczego mogą również skorzystać rodzice dziecka z niepełnosprawnościami poniżej 18. roku życia w przypadku choroby, porodu lub pobytu w szpitalu drugiej osoby, która sprawuje opiekę nad dzieckiem. Zasiłek należy się również w przypadku, gdy jedno z dzieci pracownika lub jego członek rodziny (mogą to być np. dziadkowie, dzieci powyżej 14. roku życia, małżonkowie, rodzeństwo, rodzice, rodzice dziecka, rodzice przyrodni czy wnuki) jest chory.
W przypadku zasiłku opiekuńczego pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę w wysokości 80% od podstawy wynagrodzenia (tak, jak w przypadku zwolnienia lekarskiego).
Czytaj więcej
- Rodzaje urlopów pracowniczych. Który urlop wykorzystać?
- Jak zaplanować urlop w 2023 roku?
- Jak obliczyć wymiar czasu pracy w 2023 roku?
